Het is april, het weer wordt langzaam beter en we laten de wintersporten achter ons. Even geen crossende Fem van Empel meer, Erben Wennemars mag zijn microfoon weer een half jaar wegstoppen en Jutta kan weer fulltime bij Jake Paul op schoot gaan zitten. Tijd voor een terugblik.

Iedere niet-Olympische winter zakt mijn interesse voor het langebaanschaatsen wat verder weg. Ik heb er altijd heel graag naar gekeken, maar het is eigenlijk al jaren veel te veel: kwalificatiewedstrijden, kwalificatiewedstrijden om je te kwalificeren voor de kwalificatiewedstrijden, World Cups, blablabla. Van mij mogen we weer terug naar de tijd dat alleen de echt grote toernooien werden uitgezonden. Terug naar de tijd dat het EK en WK allround de absolute hoogtepunten van de winter waren, zeg maar in het tijdperk van Hilbert van der Duim via Hein Vergeer tot Falco Zandstra en Rintje Ritsma. Met het hele gezin een weekend lang voor de televisie, bij elke race de tussentijden meeschrijven en boos worden als iemand door het beeld liep waardoor je de tussentijd van Michael Hadschieff na 5600 meter miste.

In die tijd werden wedstrijden gewoon nog lekker op buitenbanen gehouden. Potentieel oneerlijker want meer kans op ongelijke omstandigheden of vogelpoep op de baan, absoluut. Maar wedstrijden in Collalbo of Bislett, dat was toch magisch. In de aanloop naar de grote kampioenschappen schreeuwden krantenberichten dat de Russen weer waanzinnige tijden hadden gereden op de Medeo baan van Alma Ata, een baan waarvan werd gezegd dat je daar het hele jaar meewind had. Mythische namen als Oleg Bozjev en Viktor Shasherin, het hele jaar diep weggestopt in hun vaderland  en dan twee keer per jaar in hun blauwe CCCP pakken strijdend tegen onze jongens. Behalve Thierry Baudet was niemand fan van ze, maar hun zeldzame aanwezigheid bij wedstrijden maakten die toernooien zo magisch.

Zelf ben ik nooit een briljant schaatser geweest. Ik heb nog ergens op zolder een stempelkaart van een molentocht door de Alblasserwaard liggen, een beetje rechtdoor schaatsen kon ik wel maar pootje over een bocht door was niet aan mij besteed. Ik heb het wel eens geprobeerd, op de plaatselijke ijsbaan (denk vooral niet aan Thialf-achtige taferelen, was meer categorie ‘ondergelopen weiland’). Ik wilde toch een keer proberen of ik het kon, op tv zag het er allemaal wel makkelijk uit. Dus hup vol een bocht in, beetje naar binnen hangen en de rechterschaats optillen. De volgende dag zat ik bij de huisarts, het viel uiteindelijk wel mee maar ja inderdaad een gekneusde heup kan best pijnlijk zijn.

Bewust van mijn eigen beperkingen is de afgelopen jaren de bewondering voor onze shorttrackers rap toegenomen. Shorttrack was voor mij lang de sport waarbij Canadezen en Koreanen elkaar de kussens in reden, geinig als beeldvulling als er verder niets te zien was maar eigenlijk niet zo interessant. Achteraf gezien moet ik toegeven dat ‘onbekend maakt onbemind’ ook hier van toepassing is.

Het begon allemaal met Sjinkie Knegt. Een opgewonden standje, stoere gozer, niet te verstaan maar door zijn telescoopbeen uitermate succesvol. Succes trekt aandacht, aandacht trekt meer sporters en een paar jaar later zijn we ineens een shorttrackland. De mannen doet het goed, de vrouwen doen het geweldig want met Xandra Velzeboer en Suzanne Schulting hebben we twee absolute wereldtoppers.

Een paar weken geleden vond het WK shorttrack in Ahoy plaats en inmiddels fan van de sport wilde ik hier bij zijn. Ik heb de hele zaterdagmiddag op het puntje van mijn stoel gezeten. Op televisie ziet het er allemaal al zeer indrukwekkend uit, maar live is het echt ongekend spectaculair. Alsof je naar een spel op de Playstation zit te kijken, de onmogelijkste inhaalacties worden uitgevoerd. Tijd is niet belangrijk, je racete tegen de rest en de manier waarop maakt niet uit, je moet als eerste over die streep. Het is een stoere sport en dat brengt stoere sporters met zich mee. Neem de Kazach Denis Nikisha, een van mijn persoonlijke favorieten. Met zijn spiermasse, grote baard en dito zonnebril doet hij Sjinkie toch een beetje tot een koorknaapje verbleken. Denis lijkt me zo’n type dat niet naar de winkel gaat om zijn gezin van voedsel te voorzien, maar in Kazachse rivieren met zijn blote handen de forellen uit het water slaat en op de terugweg ook nog een beer achter zich aan sleept. Puur natuur, deze gozer.

Hoe gaaf de sport ook is, je moet als sporter ook wel een beetje mazzel hebben om succesvol te zijn. Het aantal valpartijen is groot en na iedere race kijkt de jury de beelden na, ongeoorloofde acties kunnen tot uitsluiting leiden. Het zat onze Nederlanders niet echt mee. Vooral Schulting was aan de beurt, met een valpartij en een diskwalificatie waren haar individuele afstanden dramatisch. Maar shorttrackers gaan altijd door en na een dag vol teleurstellingen kwalificeerden de dames inclusief Schulting zich glorieus voor de finale van de estafette. De speaker greep dit moment aan om ook even los te gaan en gilde door zijn microfoon ‘Ahoy, laat je horen voor onze gladiatrices’.

Ik ben helemaal om. Tijdens de Olympische Spelen van 2026 in Milaan ga ik ongetwijfeld nog het langebaanschaatsen volgen, maar een tien kilometer met Jorrit Bergsma is voor mij echt verleden tijd. Shorttrack is mijn nieuwe favoriete ijssport: Forza gladiatrices!

Op de terugweg van een heerlijke skivakantie stoppen we net weer in Nederland voor een traditionele afsluiter bij de Mac. Geen traditie die in de geschiedenisboeken gaat belanden, maar ongetwijfeld herkenbaar. Een Big Mac menu (uiteraard met aardbeien milkshake) en vooruit nog een McKroket erbij, ik heb veel calorieën op de Oostenrijkse pistes achtergelaten en die moeten weer aangevuld worden (prima redenatie vind ik zelf).

Bestelling is doorgegeven, mooi even de tijd om het sportnieuws te checken. Het indoor EK atletiek is bezig, er wordt geschaatst voor het WK afstanden dus er zal vast wel iets moois gebeurd zijn. Ik open de Teletekst app (generatie dingetje) en scan de headlines.

‘Diskwalificatie dames vanwege enkel’

Een absoluut intrigerende kop, geen idee waar dit over gaat. Ik klik snel door naar de bijbehorende pagina en zie de woorden schaatsen, ploegenachtervolging en drama. Ik zie niet zo snel wat er nou precies gebeurd is, maar vermoed dat er ruimte gemaakt moet worden in de nationale sportanalen.

Ard Schenk, Gerard Kemkers, Erben Wennemars, Jan Ykema (heel vaak), Hein Otterspeer (heel erg vaak): allemaal gevallen in kansrijke positie. Maar vallen hoort bij schaatsen dus dat is nog enigszins te accepteren. De historische acties van Hilbert van der Duim, Falco Zandstra en Sven Kramer zitten echter in de buitencategorie, de categorie ‘dit had best voorkomen kunnen worden’.

Hilbert was begin jaren 80 een van de beste schaatsers, maar was ook de absolute koning van de knulligheid. Gleed tijdens het EK in 1981 in de bocht uit, naar eigen zeggen over een vogelpoepje. We dachten toen het hoogtepunt van Hilberts fratsen meegemaakt te hebben, maar hij overtrof zichzelf tijdens het WK in hetzelfde jaar door tijdens de 5000 meter een rondje te vroeg te finishen. Het hysterische commentaar van Leen Pfrommer (‘Hilbert jongen, je moet doorrijden’) maakt dit tot een absolute klassieker in onze sportgeschiedenis. Na zoveel jaren best leuk om terug te kijken, geniet mee.

Falco Zandstra had geen reputatie van prutser, maar zijn actie in 1995 tijdens het WK was ook niet best. Tijdens de laatste ronde van zijn 1500 meter begon zijn armband af te zakken, dat schaatst natuurlijk lastig dus Falco wilde hem weggooien. Hij kon hem alle kanten op gooien, maar de band belandde precies voor zijn voeten, of beter gezegd precies voor zijn rechterschaats. Klik hier voor het resultaat van zijn actie (met excuses voor het saaie Amerikaanse commentaar).

En dan Sven. In 2010 op weg naar Olympisch goud op de 10 kilometer, niets aan het handje. Totdat coach Gerard Kemkers hem op de kruising toeschreeuwt dat hij naar de binnenbaan moet wisselen. Lezers die dit willen terugkijken zoeken maar lekker zelf even op YouTube, ik wil het nooit meer zien.

Terug naar het heden. Diskwalificatie dames vanwege een enkel. Ik lees de Teletekst pagina nog eens door en begrijp het nog steeds niet. Bij een van de schaatsen van Beune was een stukje enkel te zien. Huh, schaatsen we in Saoedi-Arabië? Oh wacht. Dat had met een beschermingshoes bedekt moeten zijn.

Regeltjes. Die moeten er natuurlijk zijn. Spelregels zijn nodig om de kaders van een sport te bepalen. Een tennisbal achter de baseline is uit, de lat eraf springen bij hoogspringen is een ongeldige poging, de bal met je hand aanraken met voetbal is een overtreding (tenzij je een Argentijn bent tijdens het WK in Qatar).

Ook regels voor de veiligheid zijn belangrijk. Wielrenners zijn verplicht een helm te dragen, Formule 1 auto’s moeten voorzien zijn van een halo. Maar de beschermhoes bij de ploegachtervolging schaatsen, die kende ik niet.

Er zijn zoveel facetten aan dit verhaal die intrigeren.

Wat is dat voor regel? Ik begrijp het uitgangspunt, een schaats in een enkel is niet zo fijn en tijdens een ploegachtervolging is de kans op contact of een val reëel. Maar waarom moet alleen de enkel beschermd worden? En helpt het überhaupt? De mannen, geschrokken door de diskwalificatie van de dames, besloten wat extra tape op hun enkels te plakken zodat hun enkels niet te zien zouden zijn. Maar een stukje tape gaat het echt verliezen van een scherpe schaats. Wie houdt nou wie voor de gek?

En dan de controle. Blijkbaar stond een mevrouw bij de ingang van de baan die de enkels inspecteerde. Dan heb je echt een leuke baan, dat maakt de rol van de vierde man bij voetbal ineens van wereldbelang. Maar goed, de mevrouw had de enkels van Beune goedgekeurd omdat haar sok haar enkel toen nog bedekte. Alles oké, zou je zeggen. Tijdens de race ging het echter fout: de sok zakte af, de enkel werd zichtbaar en diskwalificatie volgde.

Heeft dit nou nog iets met sport te maken? Gaat de VAR bij voetbal bij een doelpunt niet alleen de buitenspellijntjes trekken, maar ook controleren of de verplichte scheenbeschermers nog wel recht zitten? En bij hockey, moet een doelpuntmaker zich bij de scheidsrechter melden om te laten zien dat zijn gebitsbeschermer nog wel alle tanden bedekt?

Dit maakt een sport kapot. Canada won nu het goud door een afgezakte sok bij de tegenstander, dat kan gewoon echt niet de bedoeling zijn.

Alleen de scheidsrechter zal heel tevreden zijn geweest. ‘Hoe was het op je werk?’ zal zijn vrouw gevraagd hebben. ‘Oh niets bijzonders, gewoon gedaan waar ik het beste in ben. Netjes de regeltjes gevolgd.’