Valsspelen in sport is van alle tijden. EPO, de hand van God, de vermeende mechanische doping van Fabian Cancellara. Sommige sporters doen alles om te winnen en gaan ver over de ethische grenzen heen.

Schaken lijkt een sport waarin geen ruimte is voor dit soort praktijken. Twee spelers, ieder aan een kant van een bord met 16 speelstukken en een klok om de tijd bij te houden. What you see is what you get, zou je zeggen. Maar dat valt vies tegen.

Met de geest van een groot schaker komt schijnbaar automatisch wat paranoïde gedrag, zeker in vroegere tijden waarin de Sovjets de schaakwereld beheersten. Er zijn fantastische verhalen rondom Viktor Kortsjnoj, een geboren Rus die in 1976 de Sovjet-Unie ontvluchtte.

Twee jaar later speelde hij om het wereldkampioenschap tegen Anatoli Karpov, de lieveling van het communistische apparaat. Tijdens hun tweede partij kreeg Karpov een bekertje vruchtenyoghurt aangereikt. Onacceptabel, volgens Kortsjnoj die meende dat Karpov via de kleur van de vruchten signalen zou krijgen van zijn secondanten (‘Koekoek’ zou Sierd de Vos hebben geroepen als hij schaakverslaggever was geweest).
In het team van Karpov zat ene Vladimir Zoechar, parapsycholoog van beroep. Zijn taak? In de speelzaal onafgebroken naar Kortsjnoj staren. Kortsjnoj protesteerde, beweerde dat hij werd gehypnotiseerd. Urenlang werd er gediscussieerd over de toegestane positie van Zoechar in de zaal.

Maar Kortsjnoj was zelf ook geen heilige. In een tweekamp met een andere Sovjet, Tigran Petrosian, was het nodig om een tussenschot onder de tafel te plaatsen aangezien er regelmatig schoppen werden uitgedeeld.

Met de opkomst van de computer en mobiele telefoon zijn de tactieken verfijnd. Het is toegestaan om tijdens een partij naar het toilet te gaan, maar veelvuldig bezoek gaat opvallen. Meerdere schakers zijn al betrapt op het raadplegen van schaak-apps op hun mobieltje en met het spelen van online wedstrijden ligt de weg naar bedrog wagenwijd open.

Sinds een aantal weken is de schaakwereld helemaal in de war. Magnus Carlsen, de huidige wereldkampioen, verloor onlangs van Hans Niemann en liet vervolgens een tweet achter waarna de geruchtenmachine op gang kwam. Beschuldigde hij zijn tegenstander van vals spel? Er is een voedingsbodem want Niemann werd in de jeugd al twee keer op valsspelen betrapt. Nieuw hoogtepunt in de rel kwam deze week, omdat de twee weer tegen elkaar moesten spelen (deze keer online) en Carlsen na één zet opgaf. Een partij van dertien seconden.

Ondertussen worden de wildste fantasieën over de manier van valsspelen van Niemann rondgeslingerd. Ik citeer uit een artikel van nu.nl: ‘De bizarste theorie was dat de Amerikaan tijdens zijn partij via een op afstand bestuurbaar anaal seksspeeltje seintjes door zou krijgen voor de beste zet.’ Nogmaals, ik citeer. Ik heb dit niet zelf bedacht.

Dit roept wel een hoop vragen op. Hoe zou dit seinen eigenlijk werken? Hoe geef je dan Paard B1-C3 door? En lijkt dat niet te veel op Loper C1-B2?

En wordt deze manier van coachen wellicht ook in andere sporten gebruikt? Het zou eindelijk de verklaring zijn voor de ongemakkelijke bewegingen bij het snelwandelen.

Ik zou het zelf liever bij een vruchtenyoghurtje houden.